مهمان های ناخواندهی ذهن تان را بشناسید
مقاله بررسی چیستی و چرایی وسواس های فکری
وسواس چیست؟
افکار ناخواسته، تصویر های ذهنی یا امیال تکراری که برای شخص غیر قابل قبول و یا نفرت انگیز است.
ما در این افکار شاهد سه مضمون اصلی 1. پرخاشگری 2. جنسی 3. افکار کفرآمیز هستیم که معمولا منجر به مبارزه، تلاش برای خنثی سازی، مقاومت، اصلاح امور و رفتار های اجتنابی می شود.
شخص مبتلا، چه دیدگاهی نسبت به افکار خود دارد؟
او فکر میکند: این وسواس ها فقط مختص اوست و این باور با مخفی نگه داشتن تجربه های فکری، پایدار میماند.
وسواس های فکری منجر به تردید، بی اعتمادی نسبت به خود، احساس تحقیر و تشویش درمورد شخصیت واقعی( باطنی مخفی درون شخصیتی به ظاهر شریف) که باعث ایجاد ترس از دست دادن کنترل و انجام اعمال زشت و منزجر کننده میشود.
این افکار دارای سه حالت کلی هستند:
- فکر( معمول ترین شکل) 2. تصویر های ذهنی( مدت زمان کوتاه تر) 3. امیال( ناخوشایند ترین حالت)
عوامل موثر در تحریک و تداوم:
- اضطراب: بیش ترین نقش در تحریک مزاحمت های فکری
- ملالت: بیش ترین اثر در طولانی تر کردن این مزاحمت ها
- رفتار های اجتنابی
ما در رفتار های اجتنابی، دوری و اجتناب از موقعیت ها و سرنخ های بیرونی که موجب تحریک وسواس های فکری می شوند را مشاهده میکنیم.
مثلا فرد درگیر با افکار پرخاشگرانه از ابزار تیز، اسلحه یا قربانی های بالقوه دوری میکند.
اما پیامد اجتناب…
اجتناب، فرصت بدست آوردن شواهدی که خلاف افکار وسواسی را ثابت میکنند را کاهش میدهد که در نتیجه باعث میشود وسواس های فکری در فرد ثبیت شوند.
مسئولیت در قبال افکار
افراد درگیر با وسواس با فکری، احساس میکنند از قدرت زیادی برای جلوگیری از اتفاقات ناخوشایند برخور دارند. به همین سبب در مقابل افکار خود مسئولیت پذیری اغراق آمیزی دارند و سعی می کنند از بروز این اتفاقات با افکار یا رفتار خود جلوگیری کنند که این خود به همجوشی فکر-عمل میانجامد.
همجوشی فکر-عمل
افراد درگیر با وسواس های فکری اعتقاد دارند که:
الف) افکار آنها( کفرآمیز، جنسی، پرخاشگرانه) از لحاظ اخلاقی مساوی با انجام آن کار است.
ب) افکار آنها، احتمال وقوع وقایع ناگوار احتمالی را افزایش میدهد.
علت وسواس های فکری چیست؟
میتوان گفت علت پیدایش وسواس ها، سوء تعبیر های فاجعه آمیز از اهمیت و معنای افکار، تصاویر، و امیال ناخواسته است.
پس تا زمانی که این سوء تعبیرها وجود داشته باشند، وسواس هاس فکری نیز وجود خواهند داشت.
سوگیری شناختی( گره ذهنی) در وسواس های فکری
فرض بیماران: اگر آنها مسئول یک واقعه باشند، احتمال وقوع یک واقعهی ناگوار افزایش می یابد( احساس مسئولیت بیش از حد).
این گره ذهنی موجب افزایش آسیب پذیری نسبت به وسواس فکری نابهنجار میشود:
- اگر من مسئول امنیت خانه باشم، احتمال آتش سوزی بیشتر از زمانی است که تو مسئول امنیت خانه باشی.
گرایش به این تفکر که: آنها و نه مردم دیگر، میتوانند مسئول و مسبب اتفاق های ناگواری باشند که به هیچ وجه کنترلی بر آنها ندارند.
نکته: ما در گام دوازدهم دوره MPT ( مراقبه-پویایی-تحول) به بررسی گره های ذهنی و چگونگی بازکردن این گره ها میپردازیم.
جهت آشنایی با گره های ذهنی و دوره مراقبه به کانال:
جواد ساعیان | سعی https://eitaa.com/kanoonsaa مراجعه کنید.
امیدوارم که مطالب این مقاله براتون مفید بوده باشه، در مقالات بعدی به بررسی چرایی تداوم افکار مزاحم و راهکار های درمان خواهیم پرداخت.
نویسنده :
ابوالفضل عطایی، پائیز 1402
دیدگاهتان را بنویسید